Bài viết này của ldlawyer sẽ tập trung phân tích và làm rõ những điểm mới, nổi bật của Luật này.
Khác với phiên bản hiện hành với 10 chương và 163 điều luật, Luật các tổ chức tín dụng năm 2024 có sự gia tăng tương đối nhiều về số chương cũng như điều luật: lên đến 15 chương và 210 điều luật.
Luật mới đã bổ sung thêm Chương II về ngân hàng chính sách, Chương XII về xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm, Chương XI về xử lý trường hợp tổ chức tín dụng bị rút tiền hàng loạt, vay, cho vay đặc biệt; tách riêng Chương VIII của luật cũ quy định về kiểm soát đặc biệt, chuyển giao bắt buộc, phá sản tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt được tách ra thành 2 chương trong luật mới là: Chương X về kiểm soát đặc biệt tổ chức tín dụng, Chương XIII về tổ chức lại, giải thể, phá sản, thanh lý, phong tỏa vốn, tài sản.
Phạm vi điều chỉnh: Điều 1 Luật các tổ chức tín dụng năm 2024 đã bổ sung thêm các quy định về can thiệp sớm và mở rộng phạm vi điều chỉnh thêm về việc xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mà Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ có chức năng mua, bán, xử lý nợ.
Đối tượng áp dụng: Điều 2 Luật các tổ chức tín dụng 2024 bổ sung thêm đối tượng áp dụng:
Tổ chức mua bán, xử lý nợ
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc can thiệp sớm, kiểm soát đặc biệt, tổ chức lại, giải thể, phá sản tổ chức tín dụng
Việc can thiệp sớm, giải thể, chấm dứt hoạt động của chi nhánh ngân hàng nước ngoài
Việc xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ.
Áp dụng tập quán thương mại: Luật mới 2024 đã loại bỏ việc áp dụng Luật các tổ chức tín dụng, điều ước quốc tế mà chỉ áp dụng tập quán thương mại đối với các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động ngân hàng bao gồm: Tập quán thương mại quốc tế do Phòng Thương mại quốc tế ban hành và tập quán thương mại khác không trái với nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.
Giải thích từ ngữ: Luật các tổ chức tín dụng năm 2024 đã bổ sung thêm các quy định giải thích từ ngữ cho những nội dung: công ty kiểm soát, công ty tài chính chuyên ngành, công ty tài chính tổng hợp, rút tiền hàng loạt, phương thức chuyển giao bắt buộc, thư tín dụng, tổ chức tín dụng hỗ trợ, vốn điều lệ, vốn pháp định và vốn được cấp.
Bảo vệ quyền lợi của khách hàng: Điều 10 được đổi tên từ ‘’bảo vệ quyền lợi của khách hàng’’ thành ‘’trách nhiệm của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài trong việc bảo vệ quyền lợi khách hàng’’.
Bảo vệ quyền lợi của khách hàng
Người đại diện theo pháp luật của tổ chức tín dụng: bổ sung quy định tại khoản 3 Điều 11 về việc tổ chức tín dụng phải thông báo cho Ngân hàng Nhà nước về người đại diện theo pháp luật của tổ chức tín dụng trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày bầu, bổ nhiệm chức danh đảm nhiệm người đại diện theo pháp luật theo quy định tại Điều lệ hoặc thay đổi người đại diện theo pháp luật. Ngân hàng Nhà nước thông báo người đại diện theo pháp luật của tổ chức tín dụng cho cơ quan đăng ký kinh doanh để cập nhật vào hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, hợp tác xã.
Cung cấp thông tin: Luật mới đã bổ sung nội dung quy định khi thực hiện giao dịch với TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, khách hàng có trách nhiệm cung cấp thông tin, tài liệu, dữ liệu trung thực, chính xác, đầy đủ, kịp thời và phải chịu trách nhiệm về việc cung cấp thông tin, tài liệu, dữ liệu đó.
Về bảo mật thông tin, Luật Các TCTD năm 2024 đã có sự thay đổi nội dung quy định từ “không được cung cấp thông tin liên quan đến tài khoản, tiền gửi, tài sản gửi, các giao dịch của khách hàng” thành “không được cung cấp thông tin khách hàng”.
Bảo mật thông tin
Ngân hàng chính sách: bổ sung nhiều quy định chi tiết hơn về ngân hàng chính sách từ việc thành lập, hoạt động, quản lý, chủ sở hữu và đại diện, cơ cấu tổ chức quản lý, hội đồng quản trị, ban kiểm soát, tổng giám đốc, bảo đảm hoạt động, kiểm soát, kiểm toán nội bộ, báo cáo, xử lý nợ xấu, tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu, cơ chế tài chính, tiền lương, tổ chức lại, giải thể, kiểm tra, thanh tra, giám sát ngân hàng chính sách.
Vốn pháp định: bổ sung quy định về Giá trị thực của vốn điều lệ hoặc vốn được cấp được xác định bằng vốn điều lệ hoặc vốn được cấp và thặng dư vốn cổ phần, cộng lợi nhuận lũy kế chưa phân phối, trừ lỗ lũy kế chưa xử lý được phản ánh trên sổ sách kế toán.
Những thay đổi phải được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận: bổ sung thêm một số nội dung thay đổi phải được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận.
Những trường hợp không được đảm nhiệm chức vụ: Luật các tổ chức tín dụng 2024 bổ sung quy định về người có liên quan của thành viên Ban kiểm soát, Phó giám đốc của quỹ tín dụng nhân dân đó;
Những trường hợp không được giữ các chức vụ: Kế toán trưởng, Giám đốc chi nhánh, Tổng giám đốc (Giám đốc) công ty con của tổ chức tín dụng: “Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi.”
Những trường hợp không cùng đảm nhiệm chức vụ: bổ sung cụ thể hơn.
Quyền, nghĩa vụ của người quản lý, người điều hành tổ chức tín dụng: bổ sung một số điều khoản: chịu trách nhiệm trong việc chấp hành các quy định hạn chế để bảo đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng, có trách nhiệm thực hiện yêu cầu bằng văn bản của Ngân hàng Nhà nước đối với các nội dung thuộc thẩm quyền của Ngân hàng Nhà nước, thực hiện khuyến nghị, cảnh báo rủi ro và an toàn hoạt động, cảnh báo nguy cơ dẫn đến vi phạm pháp luật về tiền tệ và ngân hàng, kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra, quyền và nghĩa vụ khác theo quy định pháp luật và Điều lệ của tổ chức tín dụng.
Cung cấp, công bố công khai thông tin: Điều này được đổi tên từ ‘’trách nhiệm công khai các lợi ích liên quan’’ và được bổ sung thêm về quy định đối với 05% vốn điều lệ trở lên sẽ bao gồm cả phần vốn góp, cổ phần ủy quyền, ủy thác cho tổ chức, cá nhân khác đứng tên và yêu cầu bổ sung thông tin về mã số doanh nghiệp; bổ sung thông tin về người có liên quan, thông tin cổ đông sở hữu từ 01% vốn điều lệ trở lên phải cung cấp cho tổ chức tín dụng.
Hệ thống kiểm soát nội bộ: Luật các tổ chức tín dụng 2024 bổ sung thẩm quyền của Ngân hàng Nhà nước trong việc quyền yêu cầu tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thuê tổ chức kiểm toán độc lập đánh giá một phần hoặc toàn bộ hệ thống kiểm soát nội bộ khi xét thấy cần thiết. Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên và cơ cấu Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên: Luật các tổ chức tín dụng 2024 thay đổi quy định về thời hạn trường hợp số thành viên Hội đồng quản trị, thành viên Hội đồng thành viên không đủ hai phần ba tổng số thành viên của nhiệm kỳ hoặc không đủ số thành viên tối thiểu theo quy định tại Điều lệ của tổ chức tín dụng thì trong thời hạn “60 ngày” thành “90 ngày”.
Nhiệm vụ, quyền hạn của Ban kiểm soát: Bổ sung quy định về việc giám sát thông qua và thực hiện dự án đầu tư, mua, bán tài sản cố định, hợp đồng, giao dịch khác của tổ chức tín dụng thuộc thẩm quyền quyết định của Đại hội đồng cổ đông, Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên; việc lập và gửi báo cáo kết quả giám sát định kỳ hàng năm; giám sát việc chấp hành quy định về các hạn chế để bảo đảm an toàn trong hoạt động của tổ chức tín dụng.
Quyền hạn của Ban kiểm soát
Quyền, nghĩa vụ của Trưởng ban kiểm soát: Luật các tổ chức tín dụng 2024 bổ sung quy định về việc triệu tập và chủ tọa cuộc họp Ban kiểm soát.” và Trưởng ban kiểm soát chỉ được ủy quyền cho một thành viên khác của Ban kiểm soát thực hiện quyền, nghĩa vụ của Trưởng ban kiểm soát trong thời gian vắng mặt hoặc không thể thực hiện nhiệm vụ.
Quyền, nghĩa vụ của thành viên Ban kiểm soát: Bổ sung quy định về yêu cầu người quản lý báo cáo, giải trình về thực trạng tài chính, kết quả kinh doanh của công ty con, kế hoạch, dự án, chương trình đầu tư phát triển và quyết định khác trong quản lý, điều hành tổ chức tín dụng.
Thẩm quyền quy định hồ sơ, thủ tục chấp thuận danh sách dự kiến những người được bầu, bổ nhiệm làm thành viên hội đồng quản trị, thành viên Hội đồng thành viên, thành viên Ban kiểm soát, Tổng giám đốc (Giám đốc) của tổ chức tín dụng thay đổi từ Ngân hàng Nhà nước thành Thống đốc Ngân hàng Nhà nước.
Quyền của cổ đông phổ thông: cổ đông hoặc nhóm cổ đông sở hữu từ 05% tổng số cổ phần phổ thông trở lên hoặc tỷ lệ khác thấp hơn theo quy định tại Điều lệ có quyền đề cử người vào Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát.
Nghĩa vụ của cổ đông phổ thông: Bảo mật thông tin được tổ chức tín dụng cung cấp theo quy định của pháp luật và Điều lệ của tổ chức tín dụng; chỉ sử dụng thông tin được cung cấp để thực hiện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình; không được phát tán, sao, gửi thông tin được tổ chức tín dụng cung cấp cho tổ chức, cá nhân khác.
Tỷ lệ sở hữu cổ phần: giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần của 1 số cổ đông, nhóm cổ đông nhất định như: cổ đông là tổ chức, cổ đông lớn và người có liên quan của cổ đông đó, nhà đầu tư nước ngoài, cố đông và người có liên quan trong tổ chức tín dụng…
Chào bán và chuyển nhượng cổ phần bổ sung thêm quy định về người đại diện phần vốn góp quy định tại khoản này không bao gồm người đại diện phần vốn góp của Nhà nước tại tổ chức tín dụng.
Xét duyệt cấp tín dụng, kiểm tra sử dụng vốn vay, tài sản cho thuê tài chính: bổ sung các quy định về xét duyệt khoản vay tiêu dùng, khoản vay có giá trị nhỏ.
Hạn chế cấp tín dụng: giảm tổng mức dư nợ cấp tín dụng đối với công ty con, công ty liên kết của tổ chức tín dụng đó, trừ trường hợp cấp tín dụng cho công ty con là tổ chức tín dụng được chuyển giao bắt buộc từ 20% xuống còn 15% trong Luật mới năm 2024.
Giới hạn cấp tín dụng: Điều 136 Luật các tổ chức tín dụng năm 2024 thay đổi giới hạn cấp tín dụng đối với khách hàng và người liên quan đến khách hàng đó theo từng giai đoạn.
Bổ sung quy định về: an toàn dữ liệu và bảo đảm hoạt động liên tục; hành vi bị nghiêm cấm, thẩm quyền sửa đổi, bổ sung Giấy phép.
Bổ sung quy định về rút tiền hàng loạt: biện pháp xử lý tự thân, hỗ trợ thanh khoản, bảo đảm an toàn hệ thống, quyền lợi người gửi tiền,... Các quy định này nhằm giảm thiểu những rủi ro trước hành vi rút tiền hàng loạt. Đồng thời, Luật các tổ chức tín dụng năm 2024 cũng quy định thêm về nghĩa vụ của tổ chức tín dụng và Ngân hàng nhà nước để có các biện pháp khắc phục, điều chỉnh phương án phù hợp.
Bổ sung quy định về rút tiền hàng loạt
Can thiệp sớm tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài: bổ sung và quy định chi tiết về việc can thiệp sớm tổ chức tín dụng, chi nhánh nước ngoài, xây dựng, cập nhật, thông qua phương án khắc phục, biện pháp hỗ trợ tổ chức tín dụng, thực hiện phương án khắc phục và chấm dứt việc can thiệp sớm.
Tăng thời hạn nắm giữ bất động sản của tổ chức tín dụng để bán chuyển nhượng hoặc mua lại để xử lý nợ từ 03 năm thành 05 năm.
Bổ sung quy định về năm tài chính đầu tiên của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài bắt đầu từ ngày được cấp Giấy phép và kết thúc vào ngày 31 tháng 12 cùng năm dương lịch.
Bổ sung các quy định về giao dịch điện tử như: quy định nội bộ về việc thực hiện hoạt động nghiệp vụ bằng phương tiện điện tử, xét duyệt cấp tín dụng bằng phương tiện điện từ, giao dịch điện tử trong hoạt động của tổ chức tín dụng.
Bổ sung các quy định về nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu của tổ chức tài chính, ngân hàng nước ngoài như: mua, bán nợ xấu, xử lý nợ,.. .
Quyền tự chủ hoạt động: Luật các tổ chức tín dụng hiện hành quy định không tổ chức, cá nhân nào được can thiệp trái pháp luật vào hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Tuy nhiên tại Luật các tổ chức tín dụng năm 2024 đã lược bỏ quy định này.
Quyền hoạt động ngân hàng: Luật mới năm 2024 cũng bỏ quy định về việc nghiêm cấm cá nhân, tổ chức không phải là tổ chức tín dụng thực hiện hoạt động ngân hàng, trừ giao dịch ký quỹ, giao dịch mua, bán lại chứng khoán của công ty chứng khoán.
Hợp tác và cạnh tranh trong hoạt động ngân hàng: Điều 9 của Luật các tổ chức tín dụng 2024 bỏ quy định về việc nghiêm cấm hành vi hạn chế cạnh tranh hoặc hành vi cạnh tranh không lành mạnh có nguy cơ gây tổn hại hoặc gây tổn hại đến việc thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia, an toàn của hệ thống các tổ chức tín dụng, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và quy định về việc Chính phủ quy định cụ thể các hành vi cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động ngân hàng và hình thức xử lý các hành vi này.
Điều kiện cấp giấy phép: bỏ quy định đối với điều kiện chủ sở hữu là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, cổ đông, thành viên sáng lập do Ngân hàng Nhà nước quy định.
Luật các tổ chức tín dụng bị lược bỏ
Những trường hợp không được đảm nhiệm chức vụ: bỏ quy định về người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp tại thời điểm doanh nghiệp bị đình chỉ hoạt động, bị buộc giải thể do vi phạm pháp luật nghiêm trọng, trừ trường hợp là đại diện theo đề nghị của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm chấn chỉnh, củng cố doanh nghiệp đó;
Miễn nhiệm, bãi nhiệm: loại bỏ quy định về việc miễn nhiệm, bãi nhiệm khi Chủ tịch, thành viên Hội đồng quản trị; Chủ tịch, thành viên Hội đồng thành viên; Trưởng ban, thành viên Ban kiểm soát; Tổng giám đốc (Giám đốc) của tổ chức tín dụng bị miễn nhiệm, bãi nhiệm khi thuộc trường hợp không tham gia hoạt động của Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên, Ban kiểm soát trong 06 tháng liên tục, trừ trường hợp bất khả kháng.
Kiểm toán độc lập: Luật các tổ chức tín dụng 2024 bỏ quy định về việc tổ chức tín dụng phải thực hiện kiểm toán độc lập lại trong trường hợp báo cáo kiểm toán có ý kiến ngoại trừ của tổ chức kiểm toán độc lập và việc kiểm toán độc lập đối với tổ chức tín dụng là hợp tác xã.
Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên và cơ cấu Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên: loại bỏ quy định về nhiệm kỳ của Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên và thành viên Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên.
Ban kiểm soát: loại bỏ cụm từ ‘’cơ cấu ban kiểm soát’’ và quy định trường hợp bổ sung thành viên Ban kiểm soát trong trường hợp không đủ số lượng tối thiểu.
Luật các tổ chức tín dụng năm 2024 không còn quy định về các nội dung sau: trách nhiệm phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, cơ sở dữ liệu dự phòng, mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài, đăng ký kinh doanh, đăng ký hoạt động
Mua lại cổ phần của cổ đông: bỏ quy định về trường hợp mua lại cổ phần dẫn đến việc giảm vốn điều lệ của tổ chức tín dụng thì phải được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận bằng văn bản.
Luật các tổ chức tín dụng năm 2024 có những điểm mới nổi bật, cải thiện pháp luật trong lĩnh vực ngân hàng, tăng cường công tác quản lý, kiểm soát của Nhà nước đối với các tổ chức tín dụng. Trên cơ sở kế thừa và phát triển để phù hợp với tình hình thực tế, Luật các tổ chức tín dụng năm 2024 đã giải quyết hầu hết các vướng mắc của phiên bản trước đó cũng như luật hóa một số trường hợp chưa được quy định nhằm đảm bảo quá trình xử lý, quản lý hoạt động tín dụng.
Trên đây là toàn bộ chi tiết về các điểm mới của Luật Tổ chức tín dụng năm 2024, ldlawyer thân gửi đến quý bạn đọc!
