Để tham gia vào các giao dịch dân sự, việc xác định năng lực hành vi dân sự của cá nhân là vấn đề hết sức quan trọng nhằm bảo tính hiệu lực của hợp đồng, giao dịch. Vậy năng lực hành vi dân sự là gì? Năng lực hành vi dân sự của cá nhân bao gồm các mức độ nào? Bài viết này, Idlawyer sẽ đưa đến các bạn đọc chi tiết quy định pháp luật về năng lực hành vi dân sự.
Năng lực hành vi dân sự là khả năng của một người thông qua hành vi của mình để xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự cụ thể và tự chịu trách nhiệm về hành vi của mình trong các quan hệ dân sự.
Điều 19 Bộ luật Dân sự quy định: Năng lực hành vi dân sự của cá nhân là khả năng của cá nhân bằng hành vi của mình xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự.
Hành vi của cá nhân được hiểu là những hành động, cử chỉ, lời nói,… của một người tùy thuộc vào khả năng nhận thức, làm chủ hành vi, độ tuổi của người đó để xác lập và thực hiện các quyền, nghĩa vụ của mình.
Dựa vào độ tuổi và khả năng thực hiện hành vi, năng lực hành vi dân sự của cá nhân được phân thành các mức độ sau:
Theo quy định tại Khoản 2 Điều 21 Bộ luật Dân sự, giao dịch dân sự của người chưa đủ sáu tuổi do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện.
Như vậy, người dưới 06 tuổi được xác định là người chưa có năng lực hành vi dân sự do họ chưa đủ ý chí cũng như nhận thức để hiểu được hành vi của mình và hậu quả pháp lý của những hành vi đó. Do đó, để bảo vệ quyền lợi của những người này, pháp luật quy định người dưới 06 tuổi muốn thực hiện giao dịch dân sự thì phải thông qua người đại diện theo pháp luật của người đó để xác lập, thực hiện giao dịch thay cho họ. Những người này có thể là cha, mẹ, ông, bà, anh chị em,…
Những người từ đủ 06 tuổi đến dưới 18 tuổi sẽ được xem là người có năng lực hành vi dân sự chưa đầy đủ hay còn gọi là năng lực hành vi dân sự một phần. Năng lực hành vi dân sự của những người ngày được quy định tại khoản 3, khoản 4 Điều 21 Bộ luật Dân sự, cụ thể:
Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi thì được xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi, còn các giao dịch khác thì phải được sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật của họ.
Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi thì có thể tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự. Tuy nhiên, đối với các giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản hoặc động sản phải đăng ký thì cần phải được người đại diện theo pháp luật của họ đồng ý.
Người thành niên là người từ đủ 18 tuổi trở lên, những người ngày có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, trừ trường hợp họ bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, hạn chế năng lực hành vi dân sự .
Người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ được phép tham gia vào mọi giao dịch dân sự và chịu trách nhiệm đối với với hành vi dân sự của mình.
Người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ thể xác lập, thực hiện giao dịch dân sự thông qua các hình thức:
Tự mình trực tiếp xác lập, thực hiện giao dịch dân sự;
Gián tiếp thông qua người đại diện theo uỷ quyền.
Khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần.
Như vậy, một người chỉ bị xem là mất năng lực hành vi dân sự khi có phán quyết của Tòa án. Nếu căn cứ tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự không còn thì chính người đó hoặc người có quyền, lợi ích liên quan, cơ quan, tổ chức hữu quan có quyền yêu cầu Tòa án hủy bỏ quyết định tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự đối với người đó.
Mọi giao dịch dân sự của người bị mất năng lực hành vi dân sự do người đại diện theo pháp luật của người đó xác lập, thực hiện.
Người nghiện ma túy, nghiện các chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản của gia đình thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án có thể ra quyết định tuyên bố người đó là người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự được xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày, các giao dịch khác phải được sự đồng ý của người đại diện theo pháp luật của họ.
Cần lưu ý, người bị khiếm khuyết về thể chất không phải là người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
Người thành niên do tình trạng thể chất hoặc tinh thần mà không đủ khả năng nhận thức, làm chủ hành vi nhưng chưa đến mức mất năng lực hành vi dân sự thì theo yêu cầu của người này, người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần, Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và chỉ định người giám hộ, xác định quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.
Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi có thể tự mình hoặc được người giám hộ đại diện xác lập, thực hiện giao dịch dân sự.
Theo quy định tại Điều 674 Bộ luật Dân sự năm 2015 thì năng lực hành vi dân sự của cá nhân nước ngoài tại Việt Nam được xác định như sau:
Năng lực hành vi dân sự của cá nhân được xác định theo pháp luật của nước mà người đó có quốc tịch.
Trường hợp người nước ngoài xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự tại Việt Nam, năng lực hành vi dân sự của người nước ngoài đó sẽ được xác định theo pháp luật Việt Nam.
Việc xác định cá nhân bị mất năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự tại Việt Nam sẽ căn cứ theo pháp luật Việt Nam.
Trên đây là toàn bộ những vấn đề pháp lý liên quan đến năng lực hành vi dân sự, ldlawyer.vn thân gửi đến quý bạn đọc. Hy vọng các bạn đã nắm được các thông tin hữu ích về vấn đề pháp lý này. Theo dõi website ldlawyer.vn để cập nhật những bài viết về pháp lý của Luật sư.
Vui lòng điền các thông tin dưới đây. Chúng tôi sẽ liên hệ lại trong 24h làm việc
